خودرو اقساطی

خرید خودرو اقساطی بدون پیش پرداخت،خرید خودرو اقساطی سایپا،فروش اقساطی خودرو ایران خودرو،فروش اقساطی خودرو سایپا

خودرو اقساطی

خرید خودرو اقساطی بدون پیش پرداخت،خرید خودرو اقساطی سایپا،فروش اقساطی خودرو ایران خودرو،فروش اقساطی خودرو سایپا

۲ مطلب در مهر ۱۳۹۶ ثبت شده است

gl/l (1133)

رویکرد شکلی به معماری هادی میرمیران و بهرام شیردل "

رویکرد شکلی به آثار معماری از مباحث مطرح در معماری معاصر است، به‌گونه ای که متفکران بسیاری با این رویکرد به تحلیل آثار معماری پرداخته‌اند. توجه به فرم اثر بدون‌توجه به مفاهیم شکل‌دهنده‌ی آن و تجزیه و تحلیل روند شکل‌گیری فرم از مهمترین مسائل در رویکرد شکلی هستند که در این مقاله به آن پرداخته می شود و آثار معماری هادی میرمیران و بهرام شیردل با این رویکرد تجزیه و تحلیل خواهند شد .

یکی از نخستین کسانی که به شکل در معماری توجه ویژه کرد، دوران3 (1760-1834 م.) متفکرو معمار فرانسوی بود. او در سال 1800 میلادی معماری را چنین تعریف کرد : « معماری هنر ترکیب اشکال است ، به نحوی که در تمام ساختمانهای عمومی وخصوصی قابل‌تحقق باشد.» هدف اصلی دوران از این تعریف، تئوریزه‌کردن مباحث طراحی برای آموزش معماری بود که آنها را در کتاب معروفش به نام « دقت و تأکیدی بر درس‌های معماری» نشان می دهد. عناصر معماری که دوران از آنها نام می‌برد عبارتند از : «دیوارها، ستونها و طاق‌ها» و با این عناصر به دسته‌بندی و تحلیل آثار معماری دوره‌های مختلف می‌پردازد.

راب کرایر در ادامه‌ی کار دوران به بررسی و تحقیق آثار معماری جهان با توجه به شکل آنها پرداخت. او در کتاب « ترکیب‌بندی معماری» شکل های پایه،یعنی مربع، دایره و مثلث را تعریف کرده و براساس آنها به تحلیل آثار معماری پرداخته است. کرایر علم هندسه را مبنای مشترک همه‌ی معماری ها قرار داده و عناصر معماری را به دسته‌های زیر تقسیم می‌کند : 1ـ نقطه 2ـ خط 3ـ سطح 4ـ حجم 5ـ فضای داخلی 6ـ فضای خارجی، و در ترسیم‌های زیادی، حالت‌های گوناگون این عناصر را بررسی می‌کند. او دسته‌بندی بسیار مشخصی در مورد مهمترین سیستم‌های سازماندهی عملکرد دارد که عبارت اند از: سازماندهی مرکزی ، سازماندهی خطی ، سازماندهی مرکزی و خطی ، سازماندهی چندشاخه‌ای ، سازماندهی شبکه‌ای ، سازماندهی سطوح مختلف بر روی هم ، سازماندهی پیچ در پیچ .

در مجموع کرایر هم باتوجه به شکل، به‌عنوان تنها مرجع مشترک و با ابزار هندسه به تحلیل معماری می‌پردازد.

کلاوس هردگ از دیگر متفکرانی است که در تحلیل‌هایش از رویکرد شکلی استفاده می‌کند.او در کتاب « ساختار و شکل در معماری اسلامی ایران و ترکستان» به بررسی شکل در معماری ایران و ترکستان ــ از فضاهای بزرگ شهری تا یک اتاق کوچک ــ می‌پردازد و با تحلیل نمونه‌های شاخص معماری و مقایسه‌ی آنها باهم ، در جستجوی فهم و درک معماری آنها است. بعنوان نمونه در مقایسه‌ی شکلی یک مینیاتور متعلق به 1520 میلادی و پلان مسجدشاه اصفهان (1630ـ1597 م.) به این نتیجه می‌رسد که احتمالاً در طرح این مسجد از ساختار شکل آن مینیاتور استفاده شده است.

در این مقاله با رویکرد شکلی آثار معماری دو معمار ارزشمند ایرانی ــ هادی میرمیران(1323) و بهرام شیردل(1330) ــ بررسی و بدون توجه به مفاهیم مطرح شده در آن پروژه‌ها دیاگرام فرم آنها تحلیل می شود.پرسش اصلی در هنگام مقایسه ی آثار این دو معمار این است که فرم چه جایگاهی در آثار این دو معمار دارد؟ در این بررسی هر گروه از آثار در گرایش غالب شکلی حاکم بر آن تعریف شده، اما در هر گروه غیر از گرایش های غالب،گرایش های فرعی دیگری هم دیده می شود.منظور از دیاگرام در این مقاله، خلاصه ی فکر است که به ساده ترین شکل بیان می شود.به عبارت دیگر دیاگرام فرم،خلاصه ی فکر هنرمند در مورد اثر است. طرح این مقاله می تواند آغازگر راهی در تجزیه و تحلیل و نقد آثار معماری معاصر ایران باشد و نگارنده از نظرات کارشناسان استقبال می نماید.

1- آثار معماری میرمیران را می‌توان در سه گرایش شکلی دسته بندی کرد :

1-1‌ استفاده از دیاگرام فرم آثار معماری

میرمیران در پروژه‌های ابتدای دهه هفتاد خورشیدی از این روش در طراحی پروژه‌های معماری استفاده کرده است.در این روش، او با انتخاب دیاگرام فرم یک اثر معماری، طراحی را آغاز کرده ــ به تعبیر بهرام شیردل، معماری را از معماری شروع می‌کند ــ و در روند طراحی گاهی پروژه تا آخر، تحت تأثیر دیاگرام اولیه باقی مانده و گاهی دچار تغییرات شگرفی شده است.

میرمیران در پروژه فرهنگستان‌های ایران (اردیبهشت 1373) با استفاده از عناصر فضایی معماری ایران مانند : مدخل، صفه، دروازه، چهارطاق، حیاط و ایوان شروع به طراحی کرده و در روند طراحی از تناسبات افقی و عمودی مسجد کاج اصفهان ( در حدود 1325 م.) هم استفاده کرده و در نهایت به پروژه‌ای دست یافته که دیاگرام فرم آن تاحدودی تحت تأثیر دیاگرام فرم مسجد کاج اصفهان است.

در پروژه کتابخانه ملی ایران (دی ماه 1373) که به فاصله زمانی اندکی نسبت به پروژه فرهنگستان‌ها طراحی شد، یکباره دیاگرام فرم پروژه متحول می شود. البته این تحول در اثر آشنایی میرمیران با شیردل و تأثیری که از او می‌گیرد، حاصل شده است.گفته شده" او از شکل تجرید شده ی دماوند در ایجاد فرم طرح خود استفاده کرده است" اما به‌نظر می‌رسد دیاگرام فرم این پروژه تحت تأثیر پروژه‌ی سردر ورود به یک غار باستانی (72ـ1967) اثر ماسیمیلیانو فوکساس است.البته پروژه‌ای که در نهایت خلق شده، دارای شکلی منحصر به فرد است و به تعبیر بهرام شیردل از معدود پروژه های آن مسابقه بود که قابل مطرح شدن در عرصه ی بین المللی است.

پروژه‌ی دیگری که در این گروه قرار می‌گیرد، مجموعه ورزشی رفسنجان (80ـ1373) است.این پروژه هم تحت تأثیر دیاگرام فرم یک یخچال سنتی است که در نزدیکی سایت پروژه قرار دارد. این پروژه تفاوت شکلی زیادی با یخچال موردنظر ندارد ، بلکه تفاوت عمده در تغییرکاربری و مصالح ساختمانی آن است. بنابراین خلاقیتی برای آفرینش فرم معماری صورت نگرفته است.

2-1 استفاده از دیاگرام فرم آثار هنری و طبیعت

در این مرحله میرمیران با استفاده از فرم‌های موجود در طبیعت یا آثار هنری موجود ، شروع به طراحی کرده و در روند طراحی کاملاً از آنها فاصله گرفته و به پروژه ای با دیاگرام متفاوت دست می‌یابد.

او در پروژه موزه ملی آب ایران (1374) از خواص شکلی دو عنصر آب و خاک استفاده می‌کند و به اصطلاح تر و خشک را باهم می‌بیند و به آن‌ها تجسم می بخشد. فرمی که در نهایت خلق شده بسیار بدیع است و ارتباط عمیقی با سایت پروژه دارد. البته به نظر می رسد رابطه ی ظریفی بین دیاگرام شکل این پروژه و دیاگرام شکل پروژه ی ترمینال بین المللی بندر یوکوهاما اثر کاتزیو سجیما وجود دارد.

در پروژه کتابخانه مجلس کانسای- ژاپن (1375)، او و همکارانش با سه ‌دیاگرام، فرم پروژه را تکمیل کردند. ابتدا ساختار سه‌قسمتی شعر هایکو مدنظر میرمیران قرار گرفت ، سپس به پیشنهاد دانشمیر از مجسمه‌ی آلبرتو جیاکومتی ــ دستانی که تهی را دربرگرفته‌اند ــ استفاده شد وساختار سه‌قسمتی موردنظر به دو فرم و یک فضای بینابین تبدیل شد. ( این دیاگرام در آینده بیشتر مورداستفاده ی میرمیران قرار می‌گیرد) و در نهایت با نظر شیردل مجسمه‌ای از رایمو اوتراینن ((TOMENA,1976 آخرین تأثیر را بر فرم کتابخانه گذاشت و باعث شکل‌گیری خطوط افقی و برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌هایی در پروژه شد. در مجموع پروژه‌ای که حاصل شد، دارای دیاگرام فرم جدیدی است و به‌نظر می‌رسد از موفق‌ترین پروژه‌های معماری معاصر ایران است.

اثر دیگری که در این گروه قرارمی گیرد ، پروژه بانک توسعه صادرات ایران (1376) است. دیاگرام فرم پروژه از مکعبی شکل گرفته است که شکافی در‌آن قرار دارد و یادآور فرم گاوصندوقی است که در‌ش اندکی بازمانده است. همچنین به‌نظر می‌رسد پوسته‌ی خارجی پروژه تحت تأثیر اثری از رابرت اسمیتسون بنام Strati Pendenti (1988)است.

3-1 استفاده از دیاگرام دو فرم و فضای بینابین

این دیاگرام را می‌توان در آثار گذشته‌ی میرمیران هم مشاهده کرد، اما در چند پروژه ی متاخر نقش اساسی را در سازماندهی پروژه‌ها به‌عهده می‌گیرد.خصوصیت اصلی این فضای بینابین، ترکیب‌شدن با فضاهای عمومی و شهری است و به‌نظر می‌رسد میرمیران در این آثار به زبان شخصی ویژه ای دست یافته و دیاگرام فرم جدیدی از آن حاصل شده است.

پروژه کانون وکلای دادگستری تهران (80- 1374) ازجمله آثاری است که درآن از دیاگرام دو فرم و فضای بینابین استفاده شده است. این پروژه هم مانند پروژه کتابخانه کانسای از مکعبی تشکیل شده است که یک فضای تهی به‌صورت مورب آنرا بریده است. استفاده از فرم ترازو (نماد عدالت) بعنوان دیاگرام فرم اولیه، تأثیر به‌سزایی در معلق‌شدن دو قسمت حجم داشته است و باعث‌شده فرم‌ها در فضای بینابین بصورت معلق دیده شوند. (تصویر15)

میرمیران در پروژه توسعه حرم حضرت معصومه (1378) هم از این دیاگرام استفاده می‌کند. دیاگرام فرم پروژه از دو حجم، یکی بزرگ و دیگری کوچک با فضایی بینابین آنها شکل گرفته است. فضای بینابین گذری شهری است که مردم را به‌طرف سمت سایت هدایت می‌کند. در شکل‌گیری فرم این پروژه،منابع دیگری مانند: الهام از «موجهایی که در اثر وزش باد در شن‌های کویر و یا آب دریاچه پدید می‌آید»، و برداشتی از جریان معماری نواری هم تأثیر داشته است.

دیاگرام مورد بحث در پروژه‌ی سفارت ایران در فرانکفورت (1379) به اوج بیان شکلی خود می‌رسد. در این پروژه هم فضای بینابین به گذری عمومی تبدیل‌شده و هم به رابطه ی شهر و معماری توجه ویژه شده است.

سرانجام جالب است بدانیم که دیاگرام فرمی که میرمیران در این پروژه‌ها از آن استفاده کرده است در دوره‌ی عیلامی برای سازماندهی معابد استفاده می شده است. راه موربی که به درون معبد وارد می شد ، فضا را به سه قسمت تقسیم می کرد.

2- آثار معماری شیردل را هم می‌توان در سه گرایش شکلی دسته بندی کرد :

1-2 استفاده از دیاگرام‌های هندسه فولد

شیردل قبل از بازگشت به ایران ،سه پروژه‌ی موفق در عرصه‌ی بین‌المللی طراحی کرد که همه‌ی آنها اهمیت د‌ارند. بحث اصلی در شکل‌گیری فرم این پروژه‌ها، هندسه ی فولد و سطوحی است که بر هم تا می شوند. شیردل در این‌باره گفته است : " بحث درباره‌ی نظریه‌ی فولدینگ تقریباً دوسال است که به‌صورت فعلی مطرح شده است و به‌نظر من از تحولاتی است که در کار ما و آرشیتکت‌های دیگری که به آن شهرت یافته‌اند، پدید آمده است. همه‌ی پروژه‌هایی که طراحی کرده‌ایم، در ادامه‌ی یکدیگر قرار دارند، تحولی که خود پایه‌ی تحول دیگری می‌شود. زمانی که پروژه‌هایی را در لوس‌آنجلس آغاز کردیم و بخصوص طرح کتابخانه اسکندریه، اساس طراحی بر فولدینگ بود، بدون‌آنکه از این مبحث ریاضی که یک ریاضی‌دان فرانسوی پایه‌گذار آن است اطلاعی داشته باشیم.برحسب اتفاق با این نظریه آشنا شدیم و در پروژه‌های بعدی با دقت نظر بیشتری نسبت به آن، فضاها را طراحی کردیم. مثلاً در طرح نارا ،کار قبلی را ازنظر فضایی با این نظریه‌های ریاضی تطبیق دادیم."

به‌نظر می‌رسد که طرح تالار همایش نارا44 (1992) بجز هندسه فولد، (دیاگرام زین اسبی که 90 درجه چرخیده است) تحت تاثیر یکی از اسکیس‌های اولیه ی پیتر آیزنمن در طرح مجموعه نانوتانی ژاپن (92ـ1990) است. مسئله‌ی دیگری که در مورد این طرح مطرح شده است، شباهت ساختار فضایی معابد بودایی با ساختار فضایی پروژه ی نارا است، که در اثر مقایسه‌ی دیاگرام فرم آنها متوجه این مسئله خواهیم شد. در مجموع فرم بدست‌آمده بسیار پیچیده و پیشرو بوده که در سطح بین‌المللی مطرح شده است.

پروژه‌ی دیگری که در آن از هندسه فولد استفاده شده ، موزه ملی اسکاتلند ( 1992 ) است که با فاصله زمانی اندکی از تالار همایش نارا طراحی شده است. الهام ازعناصر موجود در طبیعت نقش اساسی در بوجودآمدن فرم این پروژه داشته است.شیردل در مورد این پروژه گفته است:"حجم کلی ساختمان خصوصیاتی نظیر Great Glen (دره‌ای در اسکاتلند)، کوههای Grampian، پیچ و خمهای کالدونیا و سنگ‌های ایستاده باستانی و مرموز را تقلید می‌کند."

2-2 استفاده از دیاگرام فرم آثار هنری

شیردل در این مرحله به مجسمه‌های رایمو اوتراینن (94ـ1927) علاقه‌مند شد و در پروژه‌های معماری اش از دیاگرام فرم آثار اوتراینن استفاده کرد و توانست به پروژه‌های موفقی ازلحاظ تولید فرم و فضای تجربه نشده دست یابد. همچنین جریان معماری نواری- که محصول دوران پست‌مدرن و نگاه پلورآلیستی به جهان هستی است- در این دوره موردتوجه شیردل بوده است.

به نظر میرسد در پروژه فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (1374) شیردل از دیاگرام فرم یکی از آثار اوتراینن استفاده کرده و توانسته به خلق فرمی بدیع در طرح فرودگاه دست یابد. در اثر مقایسه ی این دو اثر می توان وجوه مشابهی را در آنها دید. کشیدگی در امتداد افق و لایه لایه شدن فضا از مهمترین ویژگی های شکلی این پروژه است .

پروژه بانک توسعه صادرات ایران (1376) از موفق‌ترین آثار شیردل در این دوره است که در طرح آن از دو دیاگرام استفاده شده است.ساختار اصلی این پروژه از کنار هم قرار دادن برش‌هایی از دیاگرام Cusp بدست آمده است. اما به‌نظر می‌رسد دیاگرام فرم یکی دیگر از آثار اوتراینن( ( Water Shadow,1980 در شکل‌گیری این اثر نقش به‌سزایی داشته است. در مجموع فرم نهایی خلق شده از فرم‌های بسیار پویا است. به‌گونه‌ای که پروژه تعداد نامحدودی نما دارد و مسئله‌ی طراحی نما به‌صورت سنتی، در این پروژه مورد نقد قرار گرفته است.

در طرح توسعه حرم حضرت معصومه (1378) به نقش حیاط و فضای خالی آن در مرکز توجه می شود. از آنجا که مرکز در فضاهای معماری ایران دست‌نیافتنی است، در این پروژه هم مرکز دست‌نیافتنی شده و کل پروژه حول این مرکز و مرکز دیگری که در خارج از طرح قرار دارد، شکل گرفته است.

همچنین به‌نظر می‌رسد که در طرح نماهای داخل حیاط و نحوه‌ی قرارگیری گنبد در حجم بنا از دیاگرام فرم یکی دیگر از آثار اوتراینن( ( Light Ship,1978 استفاده شده است. اما نکته‌ی قابل‌توجه در این پروژه نسبت به پروژه‌های دیگر این دوره، نقدی است که به دیاگرام فرم معماری‌های گذشته وارد شده است. دیاگرام معماری‌های قبل از معماری مدرن «فرم بر روی زمین» بود، در دوره معماری مدرن« فرم بر فراز زمین» دیاگرام غالب شد و اما در دوره معاصر، دیاگرام «فرم از زمین» مطرح شده است که در این پروژه‌ شیردل به این دیاگرام معماری معاصر توجه کرده است.

3-2 استفاده از دیاگرام فرم بدون مرکز

شیردل در پروژه‌های اخیرش نوعی بازگشت به معماری ایران را تجربه کرده است. سازماندهی فرم در اطراف یک تهی، ساختاری است که منشاء شکل‌گیری مساجد ، مدارس و خانه‌های بسیاری در معماری ایران بوده است. البته این سازماندهی، که شیردل حول تهی مطرح می‌کند،بسیار پیچیده‌تر است و با خود مفاهیم معماری معاصر را به‌همراه دارد. ــ مانند طرح توسعه حرم حضرت معصومه که به آن اشاره شد ــ او در پروژه مجموعه مسکن استیجاری یزد (1379) از این سازماندهی استفاده کرده و دو فضای خالی عظیم را در مجموعه قرار داده و با شبکه راههای شیب‌دار و پیوسته‌ای، سطوح مختلف پروژه را سازماندهی می‌کند.

او در این باره گفته است : «سازماندهی فضایی عناصر سایت در اطراف یک تهی صورت می‌گیرد و این خود استعاره‌ای است از اینکه در بافت شهرهای ایران ما نومنتالیسم مورد نقد قرار گرفته و مرکز وجود ندارد.»

نکته‌ی دیگری که شیردل همواره بدان توجه دارد- و در کار میر میران هم به آن اشاره شد- ، رابطه ی شهر با طرح معماری پروژه است، که در این پروژه باعث به وجود آمدن راهی عمومی شده است که از بین ساختمان های موجود حرم و پروژه ی شیردل می‌گذرد وگذرهای اطراف را به هم متصل می کند . پروژه دیگری که به دقت بحث رابطه ی شهر با معماری و دیاگرام فرم از زمین در آن مطرح شده است، سفارت ایران در برزیل (1380) است. ساختار پروژه از کنارهم قرارگیری سه ‌فرم با سه‌کاربری مشخص بوجود آمده است، که به‌نظر می‌رسد علاوه بر ساختار فضایی باغ ایرانی، تحت تأثیر دیاگرام فرم خانه‌ی شماره 10 جان ‌هیدک هم می‌باشد. سه گذر طراحی شده در طرح، حول یک تهی به ‌هم می‌پیچند و فضایی خالی را در دل حجم پروژه بوجود می‌آورند. ارتباط این خالیِ معلق به‌طور آگاهانه با زمین قطع شده است و درمجموع با این پروژه، شیردل بیشتر به هدف اصلی‌اش که همانا خالی‌کردندر معماری است، نزدیک شده است. سرانجام شیردل در طرح مرکز فناوری نهاد ریاست‌جمهوری (پاییز 1380) دوباره به فضای خالی در مرکز روی می‌آورد و فضاها را حول یک تهی سازماندهی می‌کند. نکته ی قابل توجه پس از مطالعه ی آثار شیردل، دسته بندی خود او از پروژه هایش است. -که به دسته بندی نگارنده بسیار نزدیک است- او آثارش را به چهار دوره تقسیم می کند: " 1.پروژه اول معماری 2. پروژه دوم معماری 3. پروژه سوم معماری 4. پروژه چهارم معماری."

نتیجه گیری

در مجموع از این مقاله می توان به نتایج زیر دست یافت:

1. میرمیران و شیردل در فرایند طراحی معماری،از یک دیاگرام فرم به عنوان نقطه ی آغاز طرح استفاده می کنند.این روش شاید اولین بار توسط مارسل دوشان ابداع شده باشد.دوشان هنگامی که با دخل و تصرف در مونالیزای داوینچی اثری بنام L.H.H.O.Q. تولید کرد،آغازگر راهی بود که تحت عنوان حاضر-آماده (Ready-Made) معروف شد و شاید بتوان استفاده از دیاگرام فرم آثار موجود را در معماری میرمیران و شیردل در ادامه ی کار دوشان قرار داد که در نوع خود روش بسیار مطرحی در طراحی معماری معاصر محسوب می شود. به عنوان نمونه میتوان به استفاده ی رم کولهاس از دیاگرام فرم ویلا ساووا ی کوربوزیه در پروژه ی ویلا دال آو اشاره کرد.

2. میرمیران بیشتر بر فرم و ویژگی های تندیسگونه ی آن تاکید می کند و این ویژگی باعث به وجود آمدن شباهت هایی در کل کارهای سه دوره ی مورد بحث این مقاله شده است و از این جهت شاید بتوان کارهای او را با کوربوزیه مقایسه کرد که همواره یکی از دغدغه های او هم فرم تندیسگونه ی پروژه بود (مانند نمازخانه رنشان).

3. شیردل به فضا و روابط فضایی بین احجام توجه می کند و به همین دلیل در هر دوره فرمی که تولید می کند ،دارای ویژگی های متفاوتی نسبت به فرم های قبلی است و از این جهت می توان آثار او را با جان هیدک مقایسه کرد،که دغدغه ی فضا و روابط فضایی بین احجام را داشت (مانند پروژه ی ماسک برلین).

4. با دقت در روند شکل‌گیری آثار معماری این دو معمار ‌ می‌توان بازگشتی به معماری ایران را در آثار متاخر آنها مشاهده کرد. میرمیران با کاستن از فرم و افزودن به فضا(حرکت از ماده به روح) و شیردل با توجه به فضای خالی در مرکز به دنبال برقراری ارتباط با معماری ایران هستند که هر دو روش حرکتی در جهت پیشبرد معماری ایران در عرصه های بین المللی است.

معماری پست مدرن ایرانی – قسمت دوم

    توجه و درک صحیح از ماهیت معماری ایرانی و تلفیق مناسب آن با اصول و فن ساختمان سازی ساختمان های مدرن، تلاش معماران ایرانی برای بومی کردن معماری مدرن، در اوایل سلطنتِ پهلوی دوم بود، از این رو این نوع نگرش که به پست مدرن بوم گرا یا تاریخ گرا در جهان معروف است را می توان به معماری نوگرای ایرانی نسبت داد.

    از مشخصه دیگر این دوره می توان به نوگرایی عصر مدرن و همچنین استمرار سنت معماری ایرانی به صورت شفاف و هنرمندانه که در شکل کالبدی بنا ملحوظ شده است، اشاره کرد. می توان بیان نمود که اصول نظری و شکلی این سبک معماری بر پایه زمان (عصر مدرن) و مکان (سرزمین ایران) استوار است. این دو رکن اساسی، هم تراز یکدیگر در ترکیب کالبدی ساختمان نشان داده می شد.

این نوع نگرش را می توان معماری پست مدرن به مثابه زمینه تاریخی یک کشور برشمرد.

فردریک جیمسن نظریه پرداز فرهنگ معتقد است:

سالهای دهۀ 1960 که اوج شکوفایی مدرن به شمار می رود، از جهات گوناگون، دوران انتقالی رهگشایی است، دورانی که در آن نظم نوین جهانی (استعمار نو، انقلاب سبز، رایانه ای کردن، و اطلاعات الکترونیکی) به واسطۀ تضادهای درونی و مقاومت های بیرونیش که به گونه ای هم زمان استقرار می یابد، کنار زده شده و دچار آشفتگی می شود.

 

    هنرمندان پست مدرن شکل و شمایل انسانی و دیگر فرم های قابل شناخت را مجدداً در کارهایشان عرضه کردند، در معماران پست مدرن تاریخ گرا به کار گیری سبکهای تاریخی یا اجزاء قابل شناخت سبکهای خاص، مفهوم و مقصودی مشابه دارد؛ خلق فرم با در نظر گرفتن پیوستگی ها و رابطه ها، تا حد ساختن یک روایت.

مجموعه ورزشی رفسنجان اثر میرمیران

**حجم مخروطی شکل نمایانگر یخچال های کویری هستند که بعضی از آنها هنوز هم در کرمان یافت می شوند. این نوعی برخورد مینیمالیستی میرمیران با یخچالهای کویری می باشد.

برخورد معماران ایرانی با معماری مدرن شکل گرفته در ایران:

    همان طور که گفته شد این نحوه برخورد با معماری مدرنِ شکل گرفته شده در ایران به دو دوره قابل تقسیم است: 

دوره اول که از فرمها و کاشی کاری ایرانی به عنوان زینت برای ساختمان های مدرن استفاده می شد.

دوره دوم را معمارانی ساختند که با درک صحیح از روند شکل گیری معماری ایرانی، سعی بر ایجاد و خلق فضای معماری ایرانی و شکل دادن هویت ایرانی به معماری مدرن بودند.
 دوره اول:
    در این دوره که به عنوان معماری مدرن اولیه ایران نیز شناخته می شود، فرم های سنتی و معماری گذشته ایران به عنوان زینت برای ساختمانهای مدرن مورد استفاده قرار گرفتند.

فرم و نقوش تاریخی به عاریت گرفته شدند و تنها به عنوان تزئین بر روی بناهای مدرن استفاده می شدند، که خود نوعی آرایش یا بزک ساختمان ها به شمار می رفت.

از معماران شاخص این دوره می توان به معمارانی مثل: هوشنگ سیحون، نادر اردلان، کامران دیبا، کورش فرامرزی، محسن فروغی، علی سردار افخمی، و غلامرضا فرزانمهر اشاره کرد. 

در این دوره سعی شد تا ساختمان هایی طراحی شود که در آن به شیوه ای مناسب و ترکیبی زیبا، تلفیق این دو معماری کاملاً متفاوت صورت پذیرد. بدین ترتیب حتی قبل از آنکه معماری پست مدرن در غرب و نهایتاً در کشورهای دیگر گسترش یابد، نوعی معماری مدرن ایرانی که توجه به تمدن، فرهنگ و تاریخ ایران داشت، در کشور ما رشد نمود.

از آثار معروف و شاخص این دوره می توان به بناهای زیر اشاره کرد:

کتابخانه دانشگاه تهران

ساختمان تئاتر شهر تهران، علی سردار افخمی

مسجد دانشگاه تهران، محسن فروغی

مجلس قدیم شورای اسلامی، آندره بلوک و حیدر غیایی

خانه دولت آبادی، هوشنگ سیحون
دوره دوم:
    در این دوره معماران در ابتدای طرح، سعی بر تلفیق و نمایش هر دو جنبه فرهنگ بومی ایران و خصوصیات جهانی عصر مدرن در کالبد فیزیکی بنا را داشتند. این مطلب بر خلاف قالب بناهای جدید است که یا شکل ساختمان به کلی مدرن و یا به کلی سنتی است و یا طرح های سنتی به عنوان آرایش یا بزک ساختمانهای مدرن مورد استفاده قرار می گرفتند.

فرم آوانگارد(Avant-Garde) (آوانگارد به معنی پیشتاز، گروه پیش رو در هر زمینه به ویژه در موسیقی، ادبیات و هنرهای تجسمی که آثارشان عمدتاً به خاطر شیوه های نامعمول و آزمایشی متمایز می شود. ) در معماری را در این دوره هوشنگ سیحون فارق التحصیل دانشکده هنرهای زیبای تهران و بوزار پاریس و سومین رئیس دانشکده هنرهای زیبا بدین گونه توضیح می دهد :

 

« ما سعی کردیم که در ایران معماری مدرن داشته باشیم، ولی مدرنی که حال و هوای گذشته ایران در آن تبلور داشته باشد »

 

این دوره تا اوایل انقلاب ادامه داشت و با شروع جنگ این روند رو به رشد معماری ایران در اوج خود به کلی نابود شد.

از آثار شاخص این دوره می توان به بناهای زیر اشاره کرد:

مقبره بوعلی سینا، (1330-1326) هوشنگ سیحون

مقبره نادر شاه، (1338) هوشنگ سیحون

مقبره حکیم عمرخیام، (1341) هوشنگ سیحون

مقبره استاد کمال الملک، (1342) هوشنگ سیحون

مدرسه عالی مدیریت (امام صادق کنونی) ، نادر اردلان

دانشگاه بوعلی سینا، نادر اردلان

موزه هنرهای معاصر، (1355-1346) کامران دیبا

شهرک شوشتر نو، (1356-1352) کامران دیبا

بنای و برج آزادی، (1355-1350) حسین امانت

ساختمان سازمان میراث فرهنگی کشور، حسین امانت

سردر ورودی دانشگاه تهران، (1345) کورش فرامرزی

مقبره الشعرا تبریز، (1351-1356) غلامرضا فرزانمهر
 مراسم روز معمار و اعطای جایزه میرمیران

سوم اردیبهشت‌ماه سال‌جاری، جایزه‌ی میرمیران به برترین پایان‌نامه‌ی دانشگاهی اعطا می‌شود.

در مراسمی که هم‌زمان با سومین سال‌روز درگذشت سیدهادی میرمیران در خانه‌ی هنرمندان برگزار خواهد شد، ازسوی بنیاد میرمیران به برترین پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترا جایزه‌هایی تعلق خواهد گرفت.

همچنین مراسم بزرگداشت سیدهادی میرمیران به‌همراه برپایی نمایشگاه کتاب و آثار منتخب و همچنین نمایشگاهی از آثار وی در نگارخانه‌ی به‌نام خودش در خانه‌ی هنرمندان برگزار می‌شود.

رییس انجمن مفاخر معماری در این‌باره توضیح داد: روز معمار که هرساله با یک عنوان برگزار می‌شود، امسال با عنوان فناوری‌های نوین ساختمانی برگزار خوهد شد.

محمدرضا قهاری اضافه کرد: این برجسته‌ترین کاری است که برای روز معمار امسال در نظر گرفته شده است.

وی همچنین از احداث پژوهشکده معماری میرمیران در کاشان خبر داد و گفت: این پژوهشکده به‌زودی راه‌اندازی خواهد شد.

قهاری درباره محوطه‌سازی مزار هادی میرمیران در قطعه هنرمندان توضیح داد: دو پروژه طراحی قطعه هنرمندان و ساخت تندیس او از برنامه‌های پیش‌بینی‌ شده بودند که ساخت تندیس با هزینه سازمان اقتصادی کیش انجام و هم‌زمان با دومین سال خاموشی هادی میرمیران درگذر هنرمندان کیش نصب و پرده‌برداری شد. اما محوطه‌سازی قطعه‌ی هنرمندان به‌خاطر مشکلات موجود عملی نشد و دلیل آن نیز بودجه‌ای بود که باید از طریق شهرداری تأمین می‌شد.

سید هادی میرمیران – هنرمند معمار و شهرساز-، شانزدهم فروردین‌ماه 1385 نقشه‌ها و طرح‌های نیمه‌کاره‌ی احیای تاریخ ایران را موقتا رها کرد؛ تا برای ادامه‌ی مداوا به آلمان سفر کند. اما عمل جراحی موفق نبود و به‌رغم تلاش پزشکان برای به‌هوش آوردنش، پس از یک‌هفته بی‌هوشی دار فانی را وداع گفت.

از همان روزهایی که توده‌ای در کلیه‌اش پیدا شد، دیگر میرمیران بدون عصا یا ویلچر راه نرفت، اما تا وقتی به اتاق ساده و کوچک او در گوشه ساختمان محل کار پویا و پررفت‌وآمدش نمی‌رفتی، باور نمی‌کردی که روی ویلچر می‌نشیند و ساعاتی طولانی را روی تخت می‌گذراند و چنین طرح‌هایی می‌آفریند.

مدیریت قاطع و حضور مستمر و باوسواسش در جلسات که در اتاق خودش تشکیل می‌شد، حاکی از این امر بود.

به گفته‌ی خیلی‌ها او مارسل دوشان ایران است. تصاویر ماکت‌های ساختمان‌های اجرا شده و نشده، خود حاکی از این مدعاست.

سال‌های 1345، 46 و 47، آن روزهایی که مهندس هوشنگ سیحون رییس دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و ‌به هر بهانه‌یی دانشجویان را جریمه و وادارشان می‌کرد تا معماری ایران را بشناسند، آنان را به رلوه – اندازه‌گیری و تهیه نقشه – از بناهای معماری مجاب می‌کرد؛ از قره‌کلیسای ماکو، کلیسای جلفا گرفته تا ارگ علیشاه و…؛ مسجد عالی‌قاپوی اصفهان نصیب میرمیران شد.

طرح‌های فانتزی، تخیلی و ایده‌های بلندپروازانه‌ی او را سال پایینی‌های دانشکده‌ی معماری دانشگاه تهران، و آتلیه‌ی پروفسور اعتصام به‌خوبی به‌یاد دارند.

دانشجویی که بیشترین مدال، نشان و جایزه‌ی دانشکده را از آن خود می‌کرد.

سال 1347و پس از پایان تحصیل، فعالیت حرفه‌یی‌اش را آغاز کرد و با تاسیس شرکت ملی ذوب آهن ایران – اصفهان، 10 سال مسؤول کارگاه معماری و آتلیه‌ی طراحی معماری و شهرسازی این شرکت شد.

پس از انقلاب، وزیر مسکن و شهرسازی وقت – زنده‌یاد مهندس سراج‌الدین کازرونی – از هادی میرمیران کمک گرفت و طرح جامع منطقه و شهر اصفهان را به او سپرد. او شهر جدید بهارستان را طراحی کرد.

میدان کهنه‌ – محل زندگی کلمیان اصفهان، حوالی مسجد جامع بود، میرمیران طرحی جدید برای این میدان ارایه داد؛ می‌گویند نقطه عطف اصفهان از آنجا بسته شده است. هم‌چنین بسیاری از کارشناسان اذعان دارند، بسیاری از آن‌چه را که اصفهان امروز دارد، از این پیشکسوت سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور است.

ساختمان مکتب‌القرآن و طراحی مجموعه فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی که عنوان نخست مسابقه – سال 1373- به خود اختصاص داده بود، هنوز در خاطره‌ها جا دارد. این طرح‌ها را نقطه‌ی تحولی در معماری پس از انقلاب می‌دانند که یخ بسته‌شده معماری پس از انقلاب را آب کرد.

جایزه‌ی نخست و مقام اول این مسابقه به طراحی او – برج سه‌تایی بلندی که دروازه‌ی علم میانه‌ی آن جا داده شده بود ـ تعلق گرفت؛ اما هنوز هیچ‌کس نمی‌داند چرا طرح پنجم اجرا شد که البته هنوز نیمه‌کاره مانده است.

میرمیران مشاور مادر شهر بم هم بود؛ طرح توسعه‌ی شاه‌چراغ روی میز کارش پهن و نیمه کار ماند و بازسازی محوطه ارگ کریم‌خانی شیراز هم.

پروژه‌ی کتابخانه شورای شهر کانسای، پروژه موزه ملی آب ایران و طرح بزرگراه نواب، توسعه‌ی میدان بهارستان، مجموعه‌ی کریمخان زند شیراز، طرح توسعه حرم حضرت معصومه (س) و فعالیت در زمینه طراحی شهری اصفهان شیراز و تهران – طرح نواب، در کارنامه‌ی مفید کاری‌اش ماندگار ماند.

آثار میرمیران دارای ویژگی تندیس‌گونه‌یی است و نمونه شاخص این ویژگی در پروژه‌ی بانک توسعه صادارت ایران هویداست. او متدهایی را که در جهان می‌آمد، بلافاصله دریافت و در معماری خود به کار می‌بست.

کم کردن از ماده و افزودن به فضا ویژگی مهم کارهای اوست؛ ترکیب معماری با شهر، تعلق به مکان و همگامی با روح زمان ویژگی‌های دیگر آثار میرمیران است.

فانتزی‌های جوان پویای دهه‌ی 40 اجرایی، ساده، بی‌پیرایه و موفق‌تر از پیش شده بودند. ساختمان کانون وکلای دادگستری مرکز، با اجرای نمای مسعود عربشاهی حکایت از آن دارد.

ایده نو، خلاقیت، نوآوری و داشتن حرف تازه اصلی‌ترین معیار انتخاب هیات داوری جایزه‌ی معمار ?? برای انتخاب این بنا به عنوان برترین ساختمان‌های پس از انقلاب بود.

کسب 30 جایزه‌ی عموما نخست، تقدیر، لوح، نشان و مدال و تالیف حدود10 مقاله در زمینه‌های مختلف معماری و نیز ده‌ها سخنرانی در دانشگاه‌ها و مجامع مهم و معتبر دنیا، این فارغ‌التحصیل ممتاز دانشگاه تهران را جزو برترین‌های معماری ایران کرده بود.

سیدمحمد خاتمی – رییس جمهوری وقت ایران در سال 83 – نشان دولتی درجه‌ی یک فرهنگ و هنر کشور را به وی اعطا کرد.

بنا بر این گزارش، 10 پروژه برای دور دوم رقابت انتخاب شدند و مهندیس مشاور نقش جهان پارس به خاطر کیفیت هنری برنده شد.

این معمار نامدار ایران دقایقی پس از ظهر روز 30 فروردین 85 درپی عمل جراحی از ناحیه ستون فقرات در آلمان درگذشت و در قطعه‌ی هنرمندان بهشت زهرا (س) به‌خاک سپرده شد.

● رونمایی کتاب «مجموعه آثار میرمیران»

:: آرونا

سید هادی میرمیران را بدون اغراق تاثیر گذارترین معمار بعد از دوره دفاع 8 ساله 15 سال اخیر درمعماری معاصر ایران است؛ معمار و شهرسازی صاحب سبک و یک معمار مولف در معنای واقعی ….

جمعه هفتم بهمن شرکت عمران و بهسازی شهری طی مراسمی کتاب مجموعه آثار سید هادی میرمیران شامل گزیده‌ای از طرح‌ها، عکس ها و پروژه‌های این معمار پیش کسوت را به عموم معرفی خواهد کرد.

سیدهادی میرمیران 60 سال پیش در قزوین متولد شد، او کارشناسی ارشد معماری خود را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران 37 سال پیش با بالاترین نمره دریافت کرد. فعالیت حرفه ای او را می توان به سه دوره تقسیم کرد.

بین سال های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷: او در شرکت ملی فولاد ایران و در سازمان برنامه ریزی شهری در کارگاه معماری اش، سمت ریاست معماران را داشت.

بین سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷: در شرکت خانه سازی ایران ریاست قسمت طراحی را برعهده داشت و در سازمان خانه سازی و توسعه شهری اصفهان نیز سرمعمار قسمت طراحی بود.

از سال ۱۳۶۷ تاکنون: او مدیر شرکت مشاور نقش جهان پارس است.

سید هادی میرمیران همچنین در آموزش معماری فعال است.

– استاد دانشگاه علم و صنعت دانشکده معماری از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۶

– استاد دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده هنر معماری واحد مرکز از سال ۱۳۷۷ تاکنون

– استاد دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده معماری شیراز از سال ۱۳۷۴ تاکنون

– استاد دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده معماری همدان از سال ۱۳۷۴ تاکنون

– از سال ۱۳۶۸ او در زمینه تهیه مقالات فعالیت کرده است که از آخرین این مقالات که به هجده عدد می رسند، می توان به مقاله «تاثیر معماری اسلامی بر سازه های مذهبی مسیحیان و کلیمیان» اشاره کرد که در سال گفت وگوی تمدن ها در دانشگاه پردیس اصفهان ارائه شد.

یکی دیگر از آخرین مقالات او «معماری نوین ایران» در گردهمایی «معماری دنیای درحال تحول» در موزه هنرهای معاصر در سال 1381 ارائه شد.

هادی میرمیران همچنین در گردهمایی های تخصصی و ارائه مقالات فعال است.

افتخارات شخصی او:

– دریافت تقدیرنامه از سوی جامعه مهندسان مشاور ایران به خاطر «معرفی» معماری ایران در سال ۱۳۷۵

– برنده «جایزه مهراز۱۳۸۲ »

– انتخاب شده به عنوان معمار برتر توسط مهندسان معمار ایران در سال ۱۳۸۲.

– دریافت نشان ملی از دستان ریاست جمهوری و…

حضور در مراسم جمعه 7 بهمن در ساعت 5 بعد از ظهر برای عموم آزاد است.

مکان: فروشگاه بزرگ شهر کتاب، نشر کارنامه، خیابان شهید باهنر (نیاوران)، شماره 426

   سیدهادی میرمیران به سال ۱۳۲۳ در قزوین به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۷ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد.

فعالیت حرفه ای این هنرمند معمار تقریباً به سه دوره مساوی تقسیم می شود :

در فاصله ۱۳۴۷- ۱۳۵۷ او در شرکت ملی ذوب آهن ایران، در اصفهان سرپرست کارگاه معماری واحد طراحی و شهرسازی بوده و مسئولیت تهیه و اجرای طرح های متعددی را در زمینه مجموعه های مسکونی، بناهای عمومی و طرح های شهری در شهرهای جدید الاحداث پولادشهر، زیرآب و زرندنو به عهده داشته است.

از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷ ضمن ادامه فعالیت در ذوب آهن، با شرکت خانه سازی ایران و اداره کل مسکن و شهرسازی اصفهان همکاری کرده است.در شرکت خانه سازی ایران مسئولیت سرپرستی واحد طراحی و در اداره کل مسکن و شهرسازی اصفهان مسئولیت تهیه طرح جامع شهر اصفهان و «طرح منطقه شهری اصفهان» با او بوده است.  او در اصفهان برای اولین بار- در حوزه رسمی شهرسازی کشور- مفهوم «منطقه شهری» را به طور جدی مطرح کرد و با ارائه بسیار درخشان طرحی موفق، در فرآیندی سخت و طولانی از جلسات بررسی و تصمیم گیری در کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، توانست ضرورت توجه به مناطق شهری، کشور را به منزله عرصه هایی مشخص، مجزا و مستقل در «حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری» نشان دهد.

 از سال ۱۳۶۷ نیز میرمیران به عنوان مؤسس و مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور نقش جهان پارس به کار در زمینه شهرسازی و معماری ادامه داد. طی این دوره تهیه طرح های متعدد شهری به ویژه چند طرح بسیار موفق برای احیای مجموعه کریمخانی شیراز، احیا و بهسازی مجموعه میدان کهنه و مسجد جامع عتیق اصفهان و بدنه سازی خیابان چهار باغ اصفهان و نیز شرکت پیگیر و فعالانه او در تمامی مسابقات مهم معماری داخلی- و یک مسابقه بین المللی- و موفقیت چشمگیر او در اغلب این مسابقات به عنوان برنده، همچنین کسب رتبه اول جایزه بزرگ معمار سال ۱۳۸۲ برای ساختمان کانون وکلای تهران و رتبه دوم جایزه معمار سال ۱۳۸۰ برای مجتمع فرهنگی- ورزشی رفسنجان و دریافت نشان فرهنگ و هنر او را به عنوان چهره شاخص و سرشناس معماری و شهرسازی معاصر ایران مطرح کرد.
   مرحوم میرمیران معماری ایران را یکی از برجسته ترین های تاریخ معماری جهان می دانست و علاقه وافری به این معماری داشت.  او در یکی از گفت وگوهایش در این باره گفته است: «من شیفتگی زیادی به معماری ایرانی دارم و برای آن ارزش بسیاری قائلم. معتقدم در تاریخ معماری جهان، اگر معماری ایران یکی از برجسته ترین اجزا نباشد، از برجسته ترین هاست. چون اولاً تداوم دارد. یعنی معماری ایران در دوران قبل از هخامنشیان تا اواخر دوره قاجار به هم پیوسته است. قطع و انفصال ندارد. در همه این دوره ها هم نمونه های مهمی داشته که در تاریخ معماری جهان اثر گذاشته است. مثل تخت جمشید، ایوان مدائن، مقبره سلطانیه و …… بشر باید بتواند به هنر معماری دلخوش باشد. معماران هم باید چیزهایی بسازند که دلخوشی بیاورد… معماری معمار مهم است، باقی امور را دیگران هم می توانند انجام دهند. لوکوربوزیه حتی کشتی هم طراحی می کرد. ویژگی او این بود که همیشه تلاش می کرد چیز جدیدی به وجود آورد، چیز تازه ای خلق کند. ما باید همین را از او یاد بگیریم.بیشتر از معماری لوکوربوزیه باید معماربودن را از او یاد بگیریم. منظور من این نیست که همه باید لوکوربوزیه باشند. هزاران نفر باید بتواند ساختمانهای خوب بسازند. در میان آنها ده نفر هم معمار خوب می شوند. هر کدام که استطاعت خلاقیت داشته باشد.
   ایرج اعتصام در روز مراسم تشییع پیکر مرحوم میرمیران تأکید کرد که عشق و احترام میرمیران به ارزش های معماری گذشته ایران همواره در تمام گفتارها و آثار او منعکس بود. به اعتقاد میرمیران، ضروری است روح و روحیه معماری گذشته ایران را با پیشرفت فنی روز عجین کرد. او عاشق معماری بود و زندگی اش را وقف معماری کرد. میراث تئوری و عملی به جای مانده از میرمیران باید حفظ شده و گسترش یابد.جلیل حبیب اللهیان نیز گفته است: میرمیران تنها چهره ای ماندگار در فرهنگ و هنر ایران نیست، بلکه نمونه ای از استقامت و پایداری در برابر بیماری و مرگ بود. مصادف شدن روز معمار با نام هادی میرمیران، این روز را جاودانه تر کرد.بهرام فریور صدری نیز هادی میرمیران را معمار ایرانی می نی مالیستی دانست که مشخصه های ایرانی را در کارهایش عیناً اجرا می کرد و کارهای دقیق، بدیع و تازه ارائه می داد. به اعتقاد صدری، جامعه حرفه ای به میرمیران بدهکار است تا کارهای او را تحلیل کند.علیرضا قهاری رئیس انجمن مفاخر ایران تأکید کرده است که انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت دائمی فرهنگی ایران و نیز تأسیس موزه ملی معماری، دو پیشنهاد اساسی و مهم میرمیران در روزهای پایان حیاتش بوده است. مهندس میرمیران به جمعیت، انجمن، شهر و استان خاصی تعلق ندارد، بلکه او یک معمار ملی است، با ایده های شرقی و پشتوانه باشکوه معماری فاخر و اصیل ایرانی. انجمن و دوستداران میرمیران، تندیسی از این معمار فرهیخته را تهیه می کنند.

  زنده یاد مهندس هادی میرمیران پس از گذران یک دوره بیماری صعب العلاج در بیمارستانی در آلمان درگذشت. روحش شاد و یادش تا ابد گرامی باد


قیمت: 100 تومان

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ مهر ۹۶ ، ۱۱:۴۱
postei postei

gl/l (1137)

مقدمه :

نظام آموزش و پرورشی هر کشور یکی از مهمترین و اساسی ترین عامل پیشرفت آن و ثبات و استحکام سایر برنامه های آن است . و مهمترین بحث نظام آموزش و پرورش ، تعلیم وتربیت است و غفلت از آن صدماتی جبران ناپزیری بر پیکره ی اجتماع وارد نموده و نسل آینده را در تاریکی عقب ماندگی فرو می برد لذا بر تمامی مسئولین هر نظام مهمترین دغدغه همین تعلیم و تربیت نسل آینده است ، نسل آینده است که آینده را می سازد و کشور را به طرف قله رفیع کمال اجتماعی سوق می دهد . با توجه به اهمیت نظام آموزش و پرورش جامعه شناسان برای آن اهمیت ویژه ای قایلند . چون جامعه شناسان بیش از سایرین اهمیت این مقوله را درک می کنند .

تعلیم وتربیت أدمی کاری پر ارج و در عین حال وقت گیر است و نتایج قطعی و نهایی آن معمولا" دیر آشکار می شود . ارجمندی آن از آنجهت است آدمیت و آدمی زادی به چگونگی تربیتش بستگی دارد . اگر انسان در شرایط مناسبی پرورش یابند به خیل نیکان می پیوندد ، و اگر تربیت وی مورد غفلت واقع شود ، چه بسا که از حد حیوان نیز فروتر رود وقتگیری آن زایده این واقعیت است که آدمیزاده یا مورد تربیت ، موجودی بالقوه است و در آغاز زندگی جز به صورت ، آدمی نیست . و نه تنها زمان نسبتا" دراز طول می کشد تا در پرتو تدابیر تربیتی مناسب آدمی خو شود ، بلکه آمادگی وی برای قبول لوازم آدمیت نیز امری تدریجی است و تحقق آدمیتش در هر مرحله ، در گرو تحقق نسبی ان در مراحل قبل می باشد .

ارزش تعلیم وتربیت آدمی و زیانهایی که بر اثر فقدان یا نقصان آن دامنگیر فرد و جامعه می شود از یک طرف و انحراف آن مسیر صحیح در مدت نسبتا" طولانی رشد کودک از طرف دیگر ، ایجاب میکند که فعالیتهای مربوطه و برنامه ریزی های درسی و آموزشی آن مورد توجه خاص و مداوم قرار گیرد و تدابیر مربوط به اداره آن با دور اندیشی و آینده نگری هر چه تمامتر اتخاذ شود تا باشد که فرد وجامعه را به سوی هدف غایی تربیت سوق دهد .

پس کانت حق دارد که بگوید : « در بین ابداعات بشر دو تا از بقیه مشکلتر است : هنر مملکت داری و حکومت ، و هنر تعلیم و تربیت .»

برنامه ها وفعالیتهای نظام آموزشی و پرورشی همواره باید متوجه تحقق مقاصد مورد توجه باشد و در اجرا از وجود هماهنگی بین همه بخشهای آن اطمینان کامل حاصل شود شیوه های آموزش و تربیت و روشهای تدریس و محتوای آن باید با توجه به نتایج مورد انتظار انتخاب گردد و در صورت عدم تحقق اهداف ، در موارد فوق الذکر تجدید نظر گردد .

هدفهای آموزش و پرورش در دوره متوسطه :

هدفهای آموزش و پرورش در مقاطع مختلف تحصیلی از طریق مواد درسی یی که در برنامه ها پیش بینی شده است ، تحقق حاصل می کند . بنابر این ، هر ماده درسی هدفی نسبتا" کلی و هر قسمت از برنامه تفضیلی آن هدفی جزیی تر دارد . نیل به هدف هر ماده درسی در پایان دوره تحصیلی و یا در پایان سال تحصیلی و نیل به هدف هر درس در ساعتی که برای آن در برنامه منظور می شود ، امکان پذیر است .هدفهای خاص آموزش متوسطه را …که مکمل هدفهای کلی و عمومی آموزش و پرورش به شمار می رود و به موازات کوشش مداوم مدرسه و اجتماع برای نیل به هدفهای مزبور مورد توجه خواهند بود . در سه گروه اساسی به شرح زیر می توان خلاصه نمود :

الف . ایجاد و تقویت یک یا چند مهارت قابل عرضه در بازار کار که با استعدادهای فردی تناسب داشته باشد و در عین حال برای نیازمندی جوانانی که در پایان دوره متوسطه به فعالیت می پردازند ، مفید واقع شود .

ب . ایجاد آمادگی کافی و مطلوب برای تحصیلات دانشگاهی و نیل به درجه تخصص در رشته های نظری و عملی یا علمی و فنی .

ج . کمک و یاری جوانان در جهت کشف و شناخت استعدادها و توانمندیها ی فردی به ترتیبی که هدایت آنها را به مناسبتری راه ادامه تحصیل با اشتغال به کار و حرفه مناسب و قبول مسئولیت تولیدی و اقتصادی مفید و موثر ، متضمن باشد و امر راهنمایی تحصیلی و شغلی را در مقیاس وسیعتر و اساسی تر آن در مرحله نهایی که پایان تحصیلات متوسطه است ، امکان پذیر سازد .

بنابر این هدف کلی آموزش و پرورش تربیت مردم مومن ، متقی و مسئول در رابطه با خالق ، مفید و متعهد در رابطه با جامعه و همنوعانش و متفکر و خلاق و مولد در رابطه با عالم طبیعت است .

در این راستا برنامه های آموزش و پرورش چنان باید دقیق و سنجیده و کارشناسانه تنظیم و تدوین گردد که از هر گونه نارساییها و کاستیها در تمام ابعاد آموزشی و پرورشی مبراشده تابتواند تامین کننده اهداف غایی آموزش و پرورش باشد .

اهم نارساییها در نظام آموزش متوسطه گذشته :

1-اسیر ماندن و رها شدن فرآیند هدایت تحصیلی در دروه متوسطه و کم توجهی به پرورش علاقه و استعدادهای دانش آموزان و نداشتن انعطاف لازم برای پاسخگوی به علاقه و پرورش استعدادهای متوسطه .

2- تاکید و تمرکز بر آماده کردن کلیه دانش آموزان برای ورود به دانشگاه و نتیجه افزایش درسی تعداد داوطلبان وامانده از تحصیل دانشگاهی .

3- تاکید بر دروس نظری و عدم ارزش گذاری آموزشهای خارج از مدرسه و نارسا بودن شیوه مهارت آموزش .

4- نداشتن انعطاف لازم برای پذیرش نو آوریها و یا پاسخگویی به نیازهای خاص مناطق کشور .

5- اتلاف منابع به لحاظ شیوه برخورد با تکرار پایه در نتیجه تجدید و ترک تحصیل زودرس و فقدان تسهیلات مناسب برای بازگشت مجدد به تحصیل .

6- تشدید جو حاکم بر جامعه مبنی بر کم ارزش بودن آموزشهای فنی و حرفه ای در مقایسه با آموزشهای نظری به دلایل متعدد .

7- سازماندهی غیر منعطف در اجرای آموزشها که استفاده بهینه از کلیه منابع بالقوه و مفید برای آموزش فنی و حرفه ای را دشوار می سازد .

8- فقدان ارتباط لازم میان آموزشهای فنی و حرفه ای با دوره های کوتاه مدت مهارت آموزی و یا آموزشهای تخصصی و دوره های کاردانی و کار شناسی .

(کلیات نظام جدید 1357 0 ص 19 )

بنابر این نارساییهای موجود در نظام آموزشی کشور بیش از پیش آنان را به ایجاد تحولات و تغییرات بنیادی مذکور وادار می نمود و از طرفی اهمیت آموزشهای دوره متوسطه نیز ضرورت مذکور را دو چندان می نمود که از جمله ضرورت های ایجاد تغییر در نظام آموزشی متوسطه را به شرح زیر می توان شمرد :

1-این دوره تحصیلی شبیه زنجیر آموزشی است که آموزش عمومی را به آموزش عالی پیوند می زند و هر نوع نارسایی و کمبود در آن مستقیما" در عملکرد و کیفیت هر دو حلقه آموزش عمومی و عالی تاثیر بسزایی خواهد داشت .

2- دوره مذکور از ابعاد مختلف یک دوره انتقالی است بدین معنا که دانش آموزانی که دوره

عمومی را طی کرده باشند به دوره عالی انتقال پیدا می کنند و چنانچه تمایل به ادامه

تحصیل نداشته باشند وارد جامعه و بازار کار می شوند .

3- انتقال از دوره کودکی و نوجوانی به دوره جوانی و استقلال محسوب می گردد که هر یک از دوره های مذکور نیازها و ویژگیهای خاص خود را دارند و لذا از اهمیت و حساسیت خاص برخوردارند .

4- دوره مذکور نه تنها در کشورما بلکه در اکثر کشورهای دنیا به عنوان مهمترین منبع تامین کننده نیروی انسانی ماهر برای سایر بخشهای اقتصادی جامعه تلقی می شود نظر به اهمیت دوره مذکور باتوجه به ابعاد مختلف آن و نارساییهای یاد شده و موارد ذکر شده در صفحات قبل در بردارنده مزایایی بود که عقیده دست اندر کاران در سایر طرحها و نظام های پیشین آموزش متوسطه وجود نداشته است (کلیات نظام جدید ص 18 )

مزایای طرح جدید آموزش متوسطه :

1- ایجاد دوره پیش دانشگاهی

2- تشکیل شاخه جدید کار و دانش

3- کوتاه شدن دوره آموزش عمومی از 12 به 11 سال (به جز دوره پیش دانشگاهی )

4- تشکیل دوره های کاردانی پیوسته

5- نحوه ارائه دروس به صورت عمومی اختصاص و پودمانهای مهارت که هر کدام در ذیل توضیح داده می شود .

1- دوره پیش دانشگاهی :

1/1: جلوگیری از تمرکز و تاکید بر آماده کردن کلیه دانش آموزان برای ورود به دانشگاهها و متناسب نمودن میزان فارغ التحصیلان با میزان ظرفیت و پذیرش دانشگاهها

2/1 : جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه برای افرادی که به امید ورود به دانشگاه تا پایان این دوره به تحصیلی می پرداختند .

3/1 : اجرای شیوه نیمسالی _ واحدی فرصتی است برای آشنا کردن دانش آموزان دوره متوسطه با سیستم دانشگاهی

4/1 : با توجه به برنامه ریزی خاص این دوره امکان متناسب نمودن رشته های تحصیلی با نیازهای جامعه بیشتر می شود

5/1 : از نظر اجرایی جذابیت بیشتری برای مؤسسات آموزش غیر انتفاعی برای سرمایه

گذاری در این دوره فراهم می شود ( کلیات نظام جدید ص 43 )

2- تشکیل شاخه کار و دانش : 1/2 وارد شدن مفهوم گواهی مهارت در کتاب تسلیم دیپلم متوسطه و دانشنامه کاردانی در نظام آموزش و پرورش امکان تنظیم استاندارد های مهارت و ارتباط طولی و عرضی سطوح مهارت را یکدیگر در این نظام فراهم می کند

2/2 : از طریق ارزش قایل شدن برای آموخته های خارج از مدرسه فواید زیر حاصل می شود

الف . برقراری ارتباط بین آموزش و بازار کار

ب . منابع گسترده تری در اختیار آموزش و پرورش قرار می گیرد

ج . ارتقاء ارزش فرهنگی و اجتماعی آموزشهای فنی و حرفه ای

د . فراهم شدن امکان مشارک بخشهای خصوصی مانند شرکتهای تولیدی دولتی و غیر دولتی در آموزشهای فنی و حرفه ای و غیره

3/2 :پذیرفتن مهارتهای آموخته شده به عنوان جزئی از دروس دوره متوسطه دربر دارنده فواید زیر است :

الف . باز شدن راه جدید حرفه آموزی در نظام آموزش و پرورش و کاسته شدن از میزان آموزشهای نظری

ب . امکان تطبیق بیشتر آموزشها با واقعیتهای زندگی

ج . فراهم شدن امکان بیشتر تطبیق مهارتها با نیازهای محیطی و غیره

د . فراهم سازی امکان توجه بیشتر به علایق و استعدادهای دانش آموزان

3- تشکیل دوره های کاردانی پیوسته :

1/3 : با برقراری دوره های کاردانی پیوسته و کاهش یکسال در دوره تحصیلی کاردانی فواید زیر حاصل می شود :

الف . کاهش هزینه ها برای دانش آموزان و دولت به میزان یکسال

ب . فراهم شدن امکان جذب دانش آموزان مستعدتر به تحصیلی مرتبط

ج . پرهیز از تکرار دروس و مطالب و بهره گیری بیشتر از وقت دانش آموزان و دانشجویان

4- کوتاه شدن دوره آموزش عمومی :

این امر می تواند باعث فراهم نمودن تسهیلات بهتر و بیشتر برای توسعه آموزش متوسطه شود و برای کسانی که تحصیل را به لحاظ ارزش فرهنگی و اجتماعی آن دنبال می کنند این امکان فراهم می شود که بدون مشقت گذراندن دروس که در زندگی روزمره به کار آنها نمی آید یا مورد علاقه ایشان نیست به دیپلم برسند

5- نحوه ارائه دروس به صورت عمومی و اختصاصی و پودمانهای مهارت دربردارنده مزایا و فوایدی است که به خاطر اطاله کلام از ذکر آنها خودداری می شود

( از کلیات نظام جدید سال 1375 ص 36 )

با ملاحظه نارساییهای یاد شده ، اهمیت و حساسیت آن و همچنین مزایای پیش بینی شده در طرح مذکور ، شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح تغییر نظام آموزش متوسطه را در 12 ماده و دو تبصره طی محاسبات 226 ، 131 ، 232 ، 235 سال 1369 به تصویب رساند که در ماده یک مصوبه مذکور هدف کلی آموزش دوره متوسطه را چنین بیان داشته است : فراهم آمدن شرایط و امکانات کافی برای ارتقاء کیفیت آموزشهای متوسطه (نظری ، فنی حرفه ای ) و توسطه کمی این آموزشها به تناسب نیازهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور و با توجه به مقتضیات جنسی و سنی دانش آموزان با رعایت اصول زیر :

الف . ایجاد انعطاف لازم به منظور رسمیت گیری آموزشهای متوسطه در جهت اشتقال مفید و ادامه تحصیل در آموزش عالی و تعیین رشته های تحصیلی برحسب نیازهای کشور و علایق و استعدادهای دانش آموزان بر طبق شرایط و امکانات محیط و توجه به پیشرفتهای علمی و فنی .

ب . افزایش کمیت و بالا بردن سطح کیفیت و میزان منزلت آموزشهای فنی و حرفه ای

ج . فراهم آوردن شرایط و زمینه مناسب برای استفاده بهینه از امکانات جامعه به منظور اجرای آموزشهای متوسطه و سازماندهی آموزشهای خارج از مدرسه و تقویت و گسترش این آموزشها با استفاده از امکانات دستگاههای مختلف کشور

( کلیات نظام جدید ص 25 )

با توجه به آنچه که گفته شد نظام جدید آموزش متوسطه پس از انقلاب اسلامی در سال 1371 با سه شاخه نظری – فنی حرفه ای و کارو دانش به اجرا گذاشته شد . شاخه نظری شامل ریاضی ، فیزیک ، علوم تجربی و علوم انسانی بود . لازم به ذکر است در تغییرات بعدی نیز رشته جدیدی تحت عنوان رشته علوم و معارف اسلامی به رشته های فوق اضافه گردید .

دلایل تغییر نظام نیمسالی _ واحدی به نظام سالی _ واحدی و نارساییهای آن :

نظام جدید آموزش متوسطه که بواسطه وقوع انقلاب اسلامی در کشور نیازمند بازنگری جدید شده بود پس از طی تحولاتی بالاخره کلیات آن در سال 1369 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و در سال 1371 رسما" در کشور به اجرا گذاشته شد و طبق تقویم اجرایی آن مقرر گردید تا سال 1377 به طور کامل در سراسر کشور تعمیم یابد اما سال مذکور هنوز به پایان نرسیده بود که در نظام نیمسالی _ واحدی نارساییهای بروز کرد و

داستان قدیمی ضرورت بازنگری و اصلاح و تغییر در نظام آموزش متوسطه محور غالب جلسات و مباحث دست اندرکاران نظام آموزش کشور و سایر مسئولان ذیربط گردید و بدین ترتیب یکبار دیگر اظهاراتی در باره وجود نارسایی ها در نظام نیمسالی _ واحدی مطرح گردیدکه در ادامه به آنها مختصرا" اشاره می شود .

اهم نارساییهای نظام نیمسالی _ واحدی

ایجاد شاخه کار ودانش به عنوان یکی از نوآوریهای نظام جدید تلقی گردیده که توسعه آن با توسعه آموزشهای فنی و حرفه ای از مهمترین اهداف نظام مذکور در نظر گرفته شده بود با امید اینکه این امر سبب شود دانش آموزان کمتری به شاخه نظری متوسطه راه یابند و با توجه به مقتضیات و واقعیتهای محیطی اکثر دانش آموزان به سمت آموزشهای مذکور سوق داده شوند تا با جذب در بازار کار و یافتن اشتغال مفید از سیل ورود به آموزش عالی کاسته شود اما تجربطات چندین ساله اجرای طرح نشان داد که امکانات موجود از نظر اجرایی شرایط مذکور را برای ورود دانش آموزان مستعد و علاقه مند به شاخه فنی و حرفه ای ، کار ودانش فراهم نکرده است و علاوه بر آن تعداد کمتری از دانش آموزان به سمت آموزشهای مذکور تمایل نشان می دهند و خصوصا"هنرستانهای کار و دانش به مثابه محلی تلقی می شود که موقتا" دانش آموزانی را که توانایی ادامه تحصیل در رشته های نظری را ندارند و با موفق به کسب شرایط لازم برای تعیین رشته های مذکور نشده اند را در خود جای دهد .

کم اعتبار بودن آموزشهای فنی حرفه ای در نظام قبل از جمله نارساییهای نظام مذکور تلقی می شد اما مشاهده می شود در نظام نیمسالی _ واحدی هم سیاستهای اجرایی در این راستا به همان شیوه قبلی به نوعی سبب پایین آوردن اعتبار اجتماعی و فرهنگی شاخه مذکور می گردد که به نحو قادر و به کسب شرایط ورود به رشته های دیگر نمی شود ( شاخه فنی حرفه ای و یا نظری ) می توانند در شاخه کار و دانش به تحصیل ادامه دهند و با کسانی که به دلایلی نتوانسته اند به دیپلم متوسطه دست یابند می توانند در شاخه مذکور وارد شده و با کسب مهارتهایی در زمینه مورد علاقه خود به کار متناسب با آن اشتغال ورزند و در نهایت دیپلم شاخه مذکور را دریافت دارند .

از طرف دیگر مسئولان کار و دانش تاکید دارند که نباید از اذهان عمومی تصوری پیش آید که افراد ناتواناز لحاظ استعدادهای نظری وارد شاخه کار و دانش می شوند لذا برای رفع مشکل یاد شده برای دانش آموزان فارغ التحصیل کار و دانش تسهیلاتی قاطل شده اند که از آن طریق می توانند در دانشگاهها به ادامه تحصیل بپردازند که این امر با اصل هدف کلی ایجاد شاخه مذکور که هدف آن تربیت نیروی انسانی نِمه ماهر و ماهر و متخصص برای سرپرستی بخشهای مختلف اقتصادی کشور و جذب در بازار کار پس از اتمام دوره متوسطه می باشد مغایرت دارد و در تضاد است .

در ارتباط با شاخه متوسطه نظری تناقض هایی در اهداف آن با آنچه در عمل وجود دارد مشاهده می شود . هدف کلی شاخه مذکور اعتلای تربیت ،اخلاق ، سطح فرهنگ ودانش عمومی ، شناخت بهتر استعدادها و علایق دانش آموزان ، ایجاد زمینه مناسب جهت هدایت آنان به مسیرهای تحصیل و احراز آمادگی نسبی برای ادامه تحصیل در دانشگاهها و یا آمادگی برای اشتغال مفید در جامعه از طریق کسب مهارتهای لازم می باشد .
(کلیات نظام جدید ص 37 )
اما جهت گیری برنامه های درسی دوره مذکور که بیشتر به سمت آماده کردن دانش آموزان و فارغ التحصیلان این دوره یکساله پیش دانشگاهی برای تعداد معدودی از دانش آموزان که قصد ادامه تحصیل در دوره های عالی تر را دارند ، منظور شده نه تمام فارغ التحصیلان دوره سه ساله آموزش متوسطه ، که این امر با اصل هدف ایجاد دوره پیش دانشگاهی و هدف کلی دوره آموزش متوسطه باعث ایجاد تعارضاتی شده است و از طرف دیگر در نظام جدید دانش آموزان مستعدتر که دارای معدل بالا می باشند می توانند با انتخاب واحدهای درسی بیشتر دوره سه ساله متوسطه را بدون تحمل مسائل ناشی از جهش تحصیلی عرض دو سال طی کنند . (کلیات نظام جدید ص 67 )

بنابر این سمت گیری مذکور با اهداف کلی این شاخه که از جمله اعتلای تربیت ، اخلاق ، سطح فرهنگ و … می باشند در تعارض آشکار قرار می گیرد زیرا دستیابی به اهداف فوق نیازمند آرامش و فرصتهای بیشتر در یک دوره و زمان معین برای آموزش و یادگیری است تا دانش آموزان بتوانند با تمایل بیشتر و آرامش فکری بهتر به آن دست یابند که متاسفانه سنگین بودن محتوای آموزش ، ارائه و نیمسالی واحدی اجرا کردن دوره متوسطه و … دستیابی به اهداف فوق را عملا" مختل و غیر قابل اجرا نموده است .

از تعداد دروس به عنوان نارساییهایی که در نظام پیشین آموزش متوسطه به آنها اشاره شد در نظام جدید نیز مجددا" مشاهده می شود با توجه به ماهیت نظام نیمسالی – واحدی در هر نیمسال تحصیلی دروس به دانش آموزان ارائه می گردد که تعدد آن بیش از یک نیمسال دانشگاهی است و همین امر سبب می گردد معلمان و دانش آموزان در اجرا با مشکلاتی مواجه شوند از جمله مشکلات مذکور ، نداشتن زمان کافی برای تدریس تمام محتوای منظور شده به دلایل حجم زیاد مطالب گنجانده شده در کتب درسی ، فقدان زمان کافی برای استمرار یادگیریها ، با توجه به اینکه یکی از اصول یادگیری دادن فرصت تمرین و تکرار به دانش آموزان است ولی این فرصت در نظام نیمسالی _ واحدی عملا" وجود ندارد _ همچنین مسایل فوق باعث می شود که دانش آموزان در یک هفته با تعداد زیادی از معلمان ارتباط برقرار کنند _ لذا انتظار نمی رود که آنها بتوانند با همدیگر تعامل و ارتباط اصولی و عاطفی که لازم فرآیند آموزش و یادگیری است را برقرار سازند .

ایجاد دوره پیش دانشگاهی در نظام جدید برای تعداد کمی از دانش آموزان مستعد در نظر گرفته شده بود که میزان مذکور متناسب با ظرفیت پذیرش دانشگاهی کشور باشد بنابر این دوره مذکور آخرین سطح متوسطه است که تنها دانش آموزانی را که قصد ادامه تحصیل در دوره های آموزش عالی بعدی را داشتند ، می توانند به آن وارد شوند و این امر بیشتر به این خاطر منظور شده بود تا دانش آموزان به درستی به سایر رشته ها و شاخه های تحصیلی دیگر هدایت شوند اما دلایل متعددی مانند شفاف نبودن اهداف دوره پیش دانشگاهی ، مبهم بودن دوره مذکور ، فشارهای اجتماعی ، فرهنگی ، و بلاتکلیفی فارغ التحصیلانی که پس از اخذ دیپلم سه ساله آموزش متوسطه نظری که نمی توانستند وارد دوره مذکور شوند و موارد دیگر از دیگر نمونه های نارسایی نظام مذکور است .

در دوره متوسطه نظری دروس که دانش آموزان را برای اشتغال مفید در محیط بعد از فراغت از تحصیل ، فراهم کند آنچنان که در هدف کلی این شاخه به آن اشاره شده است عملا" وجود ندارد و برای این منظور به دروس اختیاری دوره یاد شده تاکید کرده اند و تنها درسی که بتواند دانش آموزان را برای کار در بازار کار آماده کنند ، درس کارگاه خود اتکایی است و بعضا" درس هنر ، اما دروس مذکور به دلایل عدم امکانات اجرایی بندرت در مدارس متوسطه نظری ارائه می گردند و بدین ترتیب تحقق اهداف شاخه مذکور نظیر آماده کردن دانش آموزان برای زندگی اجتماعی و اشتغال مفید با توجه به محتوای دروس یاد شده دور از انتظار به نظر می آید .

جلوگیری از تکرار پایه ، حفظ استقلال درسها ، حرکت به سمت افزایش اختیارات دانش آموزان از جمله اهداف متعالی برنامه ریزی نظام جدید بوده است اما مشکلات ساختاری برنامه های درسی نظام جدید و الهام در برخی از اهداف آن مانع از اجرای درست و تحقق اهداف یاد شده گردیده که پدیده دانش آموزان بدون گرایش (یا بدون رشته ) در نظام مذکور از علایم بارز عدم تحقق اهداف یاد شده و یکی از مشکلات اساسی دوره مورد نظر به نظر می آید ، مشکلات یاد شده تنها برخی از مشکلات و مسائل گریبانگیر نظام جدید آموزشی است که اجرای آن را با مشکلات عدیده ای مواجه ساخته است . مشکلات و عوامل دیگر را می توان نام برد که همین راستا مانع از اجرای موفقیت آمیز نظام جدید می گردند . ازجمله ناموزونی در محتوای درسها ( تاکید بر برخی دروس با صبغه علوم انسانی در مقابل علوم پایه ) نارضایتی معلمان به عنوان مجریان اصلی برنامه ها ، وجود پنجره های باز در برنامه هفتگی و نبودن سیاست اجرایی مشخص در چگونگی اوقات فراغت دانش آموزان ، کم رنگ شدن فعالیتهای پرورشی ، عدم فرهنگ این نظام در بین مردم و عدم آشنایی مردم با اهداف آن و ….
مسایل یاد شده فوق الذکر سبب گردیدکه دست اندرکاران و مسئولان نظام آموزش و پرورش به باز نگری در برنامه های درسی آموزش متوسطه بپردازند و پیشنهادهایی در زمینه های زیر ارائه شده است :
الف . کاهش تعداد دروس ارائه شده یا ادغام آنها در یکدیگر

ب . ارائه دروس به صورت سالی _ واحدی

ج . گنجاندن دروس جبرانی و تکمیلی یا امور پرورشی در برنامه جدید

با عنایت به نارساییهای مذکور که پاره ای از آنها که بطور مختصر اشاره و بررسی شده اند پیشنهادهای مسئولان و دست اندرکاران نظام آموزشی کشور در آخرین روز سال 1377 به هیات اجرای نظام ارائه شده است .

(البته تغییر و بازنگری مجدد با توجه به تجربه پیشنهادی دور از انتظار نمی باشد )

بنابراین به منظور آشنایی با فراینده و چگونگی تحولات یاد شده در نظام سالی واحدی ، اجمالا" دو نظام سالی _ واحدی و نیمسالی _ واحدی مورد مقایسه قرار می گیرند :

مقایسه نظام سالی _ واحدی با نیمسالی _ واحدی

نظام های فوق الذکر را در چند زمینه مورد مقایسه قرار می دهیم برای این منظور ابتدا ویژگی ها شرایط و … را در نظام آموزش نیمسالی _ واحدی از نظر می گذرانیم و تغییرات ایجاد شده در آنها را با توجه به نظام جدید سالی _ واحدی بررسی می کنیم برای پرهیز از سردرگمی و ارائه مقایسه ای مناسب از دو نظام یاد شده محورهایی را به عنوان مبنای مقایسه در نظر می گیریم که عبارتند از :

اهداف ، بافت و ساختار نظامها

واحدهای درسی و تغییرات انجام شده در آنها

طول مدت تحصیل و چگونگی فرآیند ارزشیابی تحصیلی

فرآیند هدایت تحصیلی دانش آموزان با توجه به آیین نامه هدایت تحصیلی
اصولا" هدف اساسی تغییر نظام آموزش متوسطه نیمسالی _ واحدی فراهم کردن شرایط و امکانات کافی برای ارتقاء کیفیت آموزشهای متوسطه و توسعه کمی آنها به تناسب نیازهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور و در نظر داشتن مختصات جغرافیایی مناطق و مقتضیات نیازهای جنسی و سنی دانش آموزان بوده است که با ایجاد انعطاف لازم در سطوح عالی تر تحصیل و هماهنگی رشته ها با نیازهای کشور و توان و استعداد و علایق دانش آموزان بر طبق شرایط و امکانات محیطی و پیشرفتهای علمی و فنی مد نظر بوده است .
علاوه بر این بالا بودن سطح کیفی و منزلت آموزشهای فنی حرفه ای در استفاده بهینه از امکانات سایر دستگاههای خارج از سیستم آموزش رسمی نیز در راستای همان هدف اساسی بوده است .

اما نظام سالی _ واحدی ضمن تاکید بر اهداف یادشده تزکیه و پرورش دینی و تقویت و توسعه مهارتهای زندگی دانش آموزان نیز مورد توجه قرار گرفته است .

( آیین نامه هدایت تحصیلی و آموزش دوره متوسطه ص 5 )

لازم به ذکر است سیاست کلی آموزش متوسطه با توجه به سطوح و شاخه های متعدد آن اعتلای تربیت ، اخلاق ، سطح فرهنگ و دانش عمومی و آماده ساختن جوانان برای اشتغال مفید و با ادامه تحصیل در سطوح عالی تر تحصیلی می باشد . نظام آموزش متوسطه خود به سه شاخه نظری ، فنی حرفه ای و کار و دانش تقسیم می گردد . هر یک از شاخه های مذکور علاوه بر تلاش در جهت تحقق اهداف و رسالت کلی آموزش متوسطه دارای هدفی خاص و ویژه می باشند که عبارتند از :

الف . شاخه متوسطه نظری : هدایت دانش آموزان به مسیرهای تحصیلی مورد نظر و ایجاد آمادگی لازم در آنان برای ادامه تحصیل در دانشگاهها و ایجاد مهارتهای لازم و حرفه ای و شغلی

ب . شاخه متوسطه فنی وحرفه ای : هدایت دانش آموزان به سمت اشتغال مفید و آمادگی جهت تحصیلات علمی _کاربردی

ج . شاخه کار ودانش : تربیت نیروی انسانی نیمه ماهر ، ماهر ، استادکار و سر پرست مورد نیاز بخشهای مختلف صنعت ، کشاورزی و خدمات اهداف یاد شده در نظام سالی _ واحدی نیز به همین عنوان در نظر گرفته شده اند.

بافت و ساختار آموزش

از نظر ساختاری نظام آموزشی نیمسالی _ واحدی از سه رشته تشکیل شده است :

1-ریاضی _ فیزیک 2-علوم تجربی 3- ادبیات و علوم انسانی

دانش آموزان حدود 70 واحد از دروس را به صورت مشترک و عمومی می گذرانند و 26 واحد به صورت تخصصی هر رشته جمعا" 96 واحد .

اما در سالی واحدی که دارای یک رشته علاوه بر سه رشته فوق الذکر می باشد ( جمعا" چهار رشته ) در میزان واحدهای عمومی و تخصصی تغییراتی داده شده است .شاخه متوسطه نظری حدود 52 واحد را به صورت مشترک و عمومی می گذرانند و تعداد واحدهای اختصاصی آنها به 44 واحد افزایش یافته است پس تعداد دروس مشترک کاهش ولی دروس اختصاصی افزایش یافته است . در نتیجه در نظام سالی _ واحدی تاکید بیشتر بر تخصصی بار آوردن نسبت به نظام نیمسالی _ واحدی می باشد .

در شاخه متوسطه فنی حرفه ای دو نظام از نظر استعداد واحدهای درسی تقریبا" مشابه هستند (60 واحد عمومی و 36 واحد اختصاصی در نیمسالی _ واحدی ولی در سالی _ واحدی 59 واحد عمومی و 37 واحد اختصاصی که تقریبا" مشابه است )

در متوسطه شاخه کار ودانش تغییراتی مشاهده نمی گردد و در هر دو نظام یاد شده تعداد 49 واحد درسی عمومی و 47 واحد درسی دروس انتخابی و مهارتی تخصصی برای آنها منظور شده است که دانش آموزان از طریق مهارت آموزی و کار آموزی آنها را لازم است در داخل مدارس (در صورت وجود کارگاه ) یا در خارج از مدارس ، در سایر مراکز ، مانند مراکز آموزشهای فنی حرفه ای وابسته به وزارت کار و یا آموزشگاههای آزاد می گذارنند همچنین شرایط فارغ التحصیلی در هر نظام گذراندن مجموعا" 96 واحد عمومی واختصاصی می باشد .

اینجا لازم است انواع دروس تعریف شوند سپس به مقایسه آنها در دو نظام بپردازیم .

دروس عمومی : الزما" به دروسی گفته می شود که آموختن آنها به منظور ارتقاء بینش علمی ، اجتماعی ، سیاسی و… دانش آموزان ضرورت دارد و آموختن آنها در تمام رشته های تحصیلی ضرورت دارد .

دروس اختصاصی :آموختن این گونه دروس سبب تقویت پایه های علمی دانش آموزان برای ورود به بازار کار یا اشتغال و ادامه تحصیل می شود .

دروس پرورشی : به دروسی گفته می شود که سبب تقویت اعتقادات باورهای دینی ، اخلاقی و توسعه مهارتهای زندگی تخصصی و اجتماعی با توجه به استعداد و علایق دانش آموزان انتخاب می شوند .

دروس انتخابی : اینگونه دروس را دانش آموزان با توجه به علایق خود از میان مجموعه ای از دروس مطابق با دستورالعمل های خاص انتخاب می کنند .

پودمانهای مهارت : دروسی است که از طریق آنها مهارتهای حرفه ای مورد نیاز برای اشتغال به یک کار مفید به صورت نظری و عملی آموزش داده می شوند .

با توجه به تعاریف فوق الذکر در ادامه به مقایسه دروس دانش آموزان با توجه به درس ، رشته تحصیططلی و … آنها می پردازیم :

ابتدا دروس عمومی :

شاخه نظری که شامل سه رشته ادبیات و علوم انسانی ، علوم تجربی و ریاضی فیزیک می باشد جمعا" 66 واحد دروس عمومی _ الزامی را می گذارنند اما شاخه متوسطه فنی حرفه ای 58 واحد و شاخه کار ودانش 45 واحد دروس ارائه شده به تناسب وضعیت آموزش در نظام نیمسالی _ واحدی ارائه شده اند مانند قرآن ، تعلیمات دینی به تفکیک از1 تا 3 و دروس متون وادب فارسی و نگارش دستور زبان به تفکیک از 1 تا 5 و تربیت بدنی از 1 تا6 ارائه شده اند ( جمعا" در 6 نیمسال یا ترم در مجموع 3 سال دوره متوسطه)

اما در نظام سالی – واحدی با توجه با توجه به اینکه آموزش به صورت پایه ای و سالی است در ساختار مذکور تغییراتی ایجاد شده است و برخی از دروس با هم ادغام شده اند . عناوین دروس در نظام نیمسالی جمعا" 43 عنوان بوده که با توجه ترکیب صورت گرفته در نظام سالی به 29 عنوان کاهش یافته است .

برخی از دروس ادغام شده اند مثلا" درس تعلیمات دینی (1) و درس قرآن (1) در نظام نیمسالی به یک درس تعلیمات دینی و قرآن (1) ادغام یافته است و یا تربیت بدنی (1) و تربیت بدنی (2) ادغام یافته و به صورت تربیت بدنی (1) در نظام سالی – واحدی ارائه می شوند .

از نظر عناوین دروس انتخابی در نظام نیمسالی _ واحدی به تناسب رشته ها متفاوت می باشد مثلا"کسانی که می خواهند از سال دوم متوسطه به رشته ریاضی بروند می بایست در سال اول درس هندسه (1) را انتخاب و می گذارندند و آنهایی که به رشته تجربی تمایل داشتند باید در سال اول درس زیست شناسی (1) و رشته علوم انسانی نیز درس تاریخ معاصر و دروس اختیاری شامل کارگاه خود اتکایی شامل هنر (1) و (2) بودند که بندرت در مدارس ارائه می شدند ولی در نظام سالی _ واحدی تمام دروس اختیاری و انتخابی تحت عنوان دروس پرورشی به میزان جمعا" 5 واحد ارائه می شوند البته دروس دیگری به تناسب برخی دانش آموزان ضعیف و قوی در بعضی درسها ارائه می شوند مانند ریاضی جبرانی و ریاضی تکمیلی به ترتیب برای دانش آموزانی که در درس ریاضی سال اول دبیرستان ضعیف و قوی می باشند .

این دروس در نظام نیمسالی از 8 واحد به 5 واحد در نظام سالی _ واحدی تقلیل یافته اند .

طول مدت تحصیل و چگونگی فرآیند ارزشیابی

در هر دو نظام آموزشی طول مدت تحصیل سه سال می باشد و تعداد واحدهای درسی برابر 96 واحد است که باید در این سه سال برای کسب دیپلم بگذرانند در نظام سالی واحدی حداکثر 4 سال به خاطر وجود مردودی در پایه ی اول ارتقا یافته است و برای دانش آموزان سال سوم نظام سالی _ واحدی تا دی ماه سال دیپلم آنهاست . پس حداکثر طول تحصیل برای دانش آموزان سالی _ واحدی در صورتی که در پایه ی اول تکرار پایه نداشته باشند 5/3 سال و در صورت تکرار پایه 5/4 سال است .

وضعیت فوق برای نیمسالی _ واحدی به گونه ای دیگر است . دانش آموزان چنانچه سه سال مستمر و یا چهار نیمسال متناوب مشروط شوند (معدل تحصیلی کمتر از 10 ) حق ثبت نام و ادامه ی تحصیل در مدارس روزانه را نداشته و باید به مدارس شبانه هدایت شوند و در آنجا تا سه سال مجاز به ادامه ی تحصیل می باشند. بنابراین حداکثر مدت تحصیل با احتساب روزانه و شبانه برای نظام نیمسالی _ واحدی جمعاٌ 5 سال است . از نظر چگونگی فرآیند سنجش و ارزشیابی ( امتحان ) هر دو نظام مشابه می باشند با هدف زیر :

1-سنجش میزان تحقق اهداف آموزشی و آگاهانیدن فراگیران و اولیای آنان از میزان پیشرفت تحصیلی آنها .

2-تشخیص استعدادها و علایق دانش آموزان جهت هدایت و راهنمایی تحصیلی آنها در زمینه های مختلف و تقویت روحیه ی تلاش و ایثار و… در آنان .

3- تعیین میزان کیفیت محتوای آموزشی و حصول اطمینان از تحقق شرایط لازم در دانش آموزان جهت ارتقاء به سطوح عالی تر تحصیل .

لازم به ذکر است در هر دو نظام آموزشی ارزشیابی طی زمانهای مختلف انجام می گیرد

( تکوینی _ تراکمی )

تحلیل و ارزیابی:

نظام تعلیم و تربیت هر کشور یکی از مهمترین و اساسی ترین عامل ترقی آن ثبات و استحکام سایر برنامه های آن است . و غفلت از آن صدماتی جبران ناپذیری بر پیکره ی اجتماع وارد نموده و نسل آینده را در تاریکی وانحطاط فرو می برد لذا بر تمامی مسئولین هر نظام مهمترین وظیفه ، تعلیم و تربیت نسل آینده است ، نسل آینده است که آینده را می سازد و کشور را به سوی پیشرفت و شکوفایی سوق می دهد .و جامعه شناسان بیش از سایرین اهمیت این نهاد را گوشزد می کنند .

ارزش تعلیم وتربیت آدمی و زیانهایی که بر اثر فقدان یا نقصان آن دامنگیر فرد و جامعه می شود از یک طرف و انحراف آن از مسیر صحیح در مدت نسبتا" طولانی رشد کودک از طرف دیگر ، ایجاب میکند که فعالیتهای مربوطه و برنامه ریزی های درسی و آموزشی آن مورد توجه خاص قرار گیرد و تدابیر مربوط به اداره آن با دور اندیشی و آینده نگری هر چه تمامتر اتخاذ شود تا باشد که فرد وجامعه را به سوی هدف غایی تربیت هدایت کند .

برنامه ها وفعالیتهای نظام آموزشی و پرورشی ، همواره باید متوجه تحقق مقاصد مورد توجه باشد و در اجرا از وجود هماهنگی بین همه بخشهای آن اطمینان کامل حاصل شود . شیوه های آموزش و تربیت و روشهای تدریس و محتوای آن باید با توجه به نتایج مورد انتظار انتخاب گردد و در صورت عدم تحقق اهداف ، در موارد فوق الذکر تجدید نظر گردد .

هدفهای آموزش و پرورش در مقاطع مختلف تحصیلی از طریق مواد درسی یی که در برنامه ها پیش بینی شده است ، تحقق حاصل می کند . بنابر این ، هر ماده درسی هدفی نسبتا" کلی و هر قسمت از برنامه تفصیلی آن هدفی جزیی تر دارد . نیل به هدف هر ماده درسی در پایان دوره تحصیلی و یا در پایان سال تحصیلی و نیل به هدف هر درس در ساعتی که برای آن در برنامه منظور می شود ، امکان پذیر است . هدفهای خاص آموزش متوسطه را …که مکمل هدفهای کلی و عمومی آموزش و پرورش به شمار می رود و به موازات کوشش مداوم مدرسه و اجتماع برای رسیدن به هدفهای زیر توجه خاصی عنایت شود : الف . ایجاد و تقویت یک یا چند مهارت قابل عرضه در بازار کار که با استعدادهای فردی تناسب داشته باشد و در عین حال برای نیازمندی جوانانی که در پایان دوره متوسطه به فعالیت می پردازند ، مفید واقع شود .

ب . ایجاد آمادگی کافی و مطلوب برای تحصیلات دانشگاهی و نیل به درجه تخصص در رشته های نظری و عملی یا علمی و فنی .

ج . کمک و یاری جوانان در جهت کشف و شناخت استعدادها و توانمندیهای فردی .

بنابر این هدف کلی آموزش و پرورش باید تربیت مردم مومن ، متقی و مسئول در رابطه با خالق ، مفید و متعهد در رابطه با جامعه و همنوعانش و متفکر و خلاق و مولد در رابطه با عالم طبیعت باشد .

در این راستا برنامه های آموزش و پرورش چنان باید دقیق و سنجیده و کارشناسانه تنظیم و تدوین گردد که از هر گونه نارساییها و کاستیها در تمام ابعاد آموزشی و پرورشی مبرا شده تابتواند تامین کننده اهداف غایی آموزش و پرورش باشد . و مانند نظام آموزش متوسطه گذشته نارساییها دوباره تکرار نگردد که برخی از آن نارساییها عبارت بوده اند از :

1- کم توجهی به پرورش علاقه و استعدادهای دانش آموزان .2- تاکید بر دروس نظری 3- عدم ارزش گذاری آموزشهای خارج از مدرسه 4- نارسا بودن شیوه مهارت آموزش . 5- تکرار پایه در نتیجه تجدید و ترک تحصیل زودرس و فقدان تسهیلات مناسب برای بازگشت مجدد به تحصیل .

بنابر این نارساییهای موجود در نظام آموزشی کشور بیش از پیش مسئولین امر را به ایجاد تحولات و تغییرات بنیادی مذکور وادار می نمود. مزایای طرح جدید آموزش متوسطه :

1- ایجاد دوره پیش دانشگاهی 2- تشکیل شاخه جدید کار و دانش و هدایت آنها به بازار کار

3- کوتاه شدن دوره آموزش عمومی از 12 به 11 سال (به جز دوره پیش دانشگاهی )

4- تشکیل دوره های کاردانی پیوسته

5- جلوگیری از تمرکز و تاکید بر آماده کردن کلیه دانش آموزان برای ورود به دانشگاهها

6- اجرای شیوه نیمسالی _ واحدی فرصتی است برای آشنا کردن دانش آموزان دوره متوسطه با سیستم دانشگاهی

7- با توجه به برنامه ریزی خاص این دوره امکان متناسب نمودن رشته های تحصیلی با نیازهای جامعه بیشتر می شود

8- باز شدن راه جدید حرفه آموزی در نظام آموزش و پرورش

9- امکان تطبیق بیشتر آموزشها با واقعیتهای زندگی

10- فراهم سازی امکان توجه بیشتر به علایق و استعدادهای دانش آموزان

11- ایجاد انعطاف لازم به منظور رسمیت گیری آموزشهای متوسطه در جهت اشتقال مفید و ادامه تحصیل در آموزش عالی و تعیین رشته های تحصیلی برحسب نیازهای کشور و علایق و استعدادهای دانش آموزان بر طبق شرایط و امکانات محیط و توجه به پیشرفتهای علمی و فنی .

12- جلوگیری از تکرار پایه ، حفظ استقلال درسها و جلوگیری از پنجره های باز در برنامه های هفتگی که در نظام نیمسال _ واحدی بود .

شایان ذکر است که متاسفانه در نظام سالی _ واحدی نیز برخی نارساییها مشاهده می شود که انتظار می رود مسئولین نظام آموزشی و پرورشی در فرصتهای مناسب در صدد رفع آنها شوند .برای مثال : عدم هماهنگی محتوای دروس و ارزشیابی پایانی سوم راهنمایی با سال اول متوسطه که در این عبور یعنی از یک مقطع به مقطع دیگر افت شدید تحصیلی به چشم می خورد و ……….

منابع و ماخذ :

شکوهی غلامحسین ، تعلیم و تربیت و مراحل آن ، انتشارات آستان قدس رضوی _ مشهد 1370

آیین نامه آموزشی دوره سه ساله سالی _ واحدی

بخشنامه ها و آیین نامه ها و دستورالعملهای آموزش و پرورش منطقه 5 تهران

روحی حسین ، آیین نامه ها و دستورالعملهای نظام جدید ، آموزش و پرورش تهران

کلیات نظام جدید آموزش متوسطه سال 1379

عنوان تحقیق :

مقایسه نظام آموزشی سالی _ واحدی با نظام آموزشی نیمسالی _ واحدی

نام رشته :تاریخ و فلسفه ی آموزش و پرورش

(گرایش تعلیم و تربیت اسلامی)

مربوط به درس : جامعه شناسی آموزش و پرورش پیشرفته

نام استاد :جناب آقای دکتر محمد رسول گلشن

نام محقق : کریم بیرامی

دی ماه :1382

فهرست مطالب :

مقدمه000000000000000000000000000000000000000000000000 1

هدفهای آموزش و پرورش در دوره متوسطه0000000000000000000000000 2

اهم نارساییها در نظام آموزش متوسطه گذشته 00000000000000000000000 3

مزایای طرح جدید آموزشی متوسطه 00000000000000000000000000000 4

اهم نارساییهای نظام نیمسالی _ واحدی 000000000000000000000000000 7

مقایسه نظام سالی _ واحدی با نیمسالی _ واحدی00000000000000000000 10

بافت و ساختار آموزش00000000000000000000000000000000000000 11

طول مدت تحصیلی و چگونگی فرآیند ارزشیابی 0000000000000000000000 14

تحلیل و ارزیابی 000000000000000000000000000000000000000000 15

منابع وماخذ 18000000000000000000000000000000000000000000000


یمت: 10000 تومان

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۶ مهر ۹۶ ، ۱۳:۵۹
postei postei